เขากวางอ่อน สมุนไพรเพื่อยกระดับภูมิคุ้มกันร่างกาย

โดย ดร.ภัทร์ หนังสือ

เวชกรโอสถ (20/11/2018)

เขากวางอ่อน สมุนไพรเพื่อยกระดับภูมิคุ้มกันร่างกาย

   หลายๆ คนคงเคยได้ยินชื่อ เขากวางอ่อน กันมาบ้างไม่มากก็น้อย แต่จะมีกี่คนที่ทราบว่า เขากวางอ่อน นั้นอุดมด้วยสรรพคุณทางยามากมายอย่างคาดไม่ถึง ซึ่งหมายรวมถึงฤทธิ์ในการช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันร่างกายให้แข็งแรง และสามารถต่อกรกับสิ่งแปลกปลอม เชื้อโรค หรือสารพิษที่เข้าสู่ร่างกายได้ดีขึ้นด้วย

   เขากวางอ่อน (Pilose antler) นั้นได้มาจากเขาของกวางที่เพิ่งงอกขึ้นมาหลังจากการผลัดเขา ซึ่งเขากวางอ่อนมีลักษณะเด่นคือเนื้อเขาจะยังไม่แข็ง จึงสามารถหักหรือตัดได้ง่าย ผิวภายนอกปกคลุมด้วยขนอ่อน มีเลือดมาหล่อเลี้ยงมาก และมีการแบ่งตัวของเซลล์กระดูกอ่อนอย่างรวดเร็ว นอกจากนี้ ภายในเขากวางอ่อนยังอุดมด้วยสาร IGF-1 หรือ Insulin-like growth factor-1 ซึ่งมีสรรพคุณที่สำคัญ คือช่วยบำรุงร่างกาย ชะลอวัย ป้องกันความเสื่อมและการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อได้ ตามตำราแพทย์จีน คนมักนำเขากวางอ่อนมาตากแห้ง บดเป็นผง และต้มกับน้ำหรือเหล้าเพื่อเป็นยา แต่ในปัจจุบัน มีการสกัดเขากวางอ่อนให้อยู่ในรูปแบบเม็ดหรือแคปซูล สำหรับทานเป็นยาหรืออาหารเสริม ทำให้สามารถหาซื้อและทานได้ง่ายขึ้น

   เขากวางอ่อน ช่วยยกระดับภูมิคุ้มกันร่างกายได้อย่างไร?

นอกจากเขากวางอ่อนจะช่วยกระตุ้นการเจริญของเซลล์ในอวัยวะต่างๆ ป้องกันความเสื่อมของเนื้อเยื่อทั่วร่างกาย กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต และมีฤทธิ์เป็นยาชูกำลังแล้ว เขากวางอ่อนยังมีสรรพคุณช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายให้แข็งแรงขึ้นได้ โดยผ่านกลไกดังนี้

- เขากวางอ่อนกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันแต่กำเนิด ในระบบภูมิคุ้มกันแต่กำเนิด (Innate immunity) ที่ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นโดยทันทีนั้น มี Natural killer cell หรือ NK cells เป็นตัวสำคัญที่เข้ากำจัดสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกาย อาทิเช่น เชื้อโรค สารพิษ เซลล์มะเร็ง และช่วยป้องกันความผิดปกติที่เกิดจากสิ่งแปลกปลอมดังกล่าว ในเขากวางอ่อน ประกอบด้วย IGF-1 ในปริมาณมาก ซึ่งมีส่วนช่วยเพิ่มจำนวนและทำให้เซลล์ภูมิคุ้มกันเจริญไปเป็น NK cells ได้มากขึ้น รวมถึงกระตุ้นให้ NK cells ออกฤทธิ์ตอบสนองต่อสิ่งแปลกปลอมได้ดีขึ้นด้วย

- เขากวางอ่อนกระตุ้นเซลล์ที่สร้างแอนติบอดี แอนติบอดี (antibody) เป็นสารที่ร่างกายสร้างขึ้นเพื่อกำจัดสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกายอย่างจำเพาะเจาะจง โดยเซลล์ที่ทำหน้าที่สร้างแอนติบอดี คือเม็ดเลือดขาวชนิด B lymphocyte มีงานวิจัยที่พบว่า IGF-1 ในเขากวางอ่อน สามารถกระตุ้นการแบ่งตัวของเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดขาวในไขกระดูกได้ จึงทำให้มีจำนวน B lymphocyte ในร่างกายเพิ่มขึ้น และเขากวางอ่อนยังช่วยเสริมฤทธิ์ของ IL-7 ซึ่งกระตุ้นให้ B lymphocyte ผลิตแอนติบอดีมากขึ้นด้วย

- เขากวางอ่อนช่วยยับยั้งการอักเสบ การตอบสนองทางภูมิคุ้มกันต่อสิ่งแปลกปลอมโดยทั่วไป มักเกิดภาวะไม่พึงประสงค์ตามมา คือการอักเสบ ซึ่งเกิดจากสารที่เซลล์ในระบบภูมิคุ้มกันหลั่งออกมา ทำให้เรามีอาการไข้ ปวด บวมแดงร้อน ตามจุดต่างๆ ของร่างกาย อย่างไรก็ตาม เขากวางอ่อนได้ชื่อว่าเป็นสมุนไพรที่ช่วยต้านการอักเสบได้ โดยเขากวางอ่อนจะช่วยยับยั้งการหลั่งไซโตไคน์ที่กระตุ้นการอักเสบ เช่น IL-1β และ IL-6 จึงช่วยป้องกันอาการปวดและไข้ที่เกิดขึ้นได้

ข้อควรระวังในการบริโภคเขากวางอ่อน

เขากวางอ่อนเป็นสมุนไพรที่มีฤทธิ์ร้อน ผู้ที่ควรระมัดระวังในการใช้เขากวางอ่อน ได้แก่

- ผู้ที่มีไข้สูง

- ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง

- ผู้ที่มีอาการอาเจียน ถ่ายเหลว ถ่ายเป็นเลือด

- ผู้ป่วยโรคมะเร็งทุกชนิด

นอกจากนี้ ผู้ป่วยโรคเรื้อรังที่ต้องทานยาเป็นประจำ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทานเขากวางอ่อน